GENEL BİLGİLER

Kozmojenik izotopları oluşturan kozmik ışın parçacıkları, evrende meydana gelen galaksi patlamaları ve güneşin radyoaktif ışınımları ile meydana gelir. Bu parçacıklar çok yüksek enerjiye ve hıza sahiptirler. Dünyaya ulaştıklarında atmosferdeki atomlarla reaksiyona girerek ikincil nötronları oluştururlar. Bu sırada enerjilerinin bir kısmını kaybederler. Bunlardan bazıları yeryüzüne kadar ulaşır ve litosferik elementler ile etkileşime geçerek, kayaçların yüzeye yakın ilk bir kaç metrelik kısımlarında yeni izotoplar oluştururlar. Bunlar kozmojenik izotoplar olarak adlandırılırlar. Kayaç yüzeylerindeki bu yeni izotop oluşma hızı bilinirse, yüzeyden alınan örneklerdeki kozmojenik izotop derişimi ölçüldüğünde bu kayaçların yeryüzünde ne kadar süreden beri yüzeylendiği belirlenebilir.

Kozmojenik izotopları kullanılarak dünyanın son bir kaç milyon yıllık yaş, hız ve süreç temelli jeomorfolojik olayları nicel yönden incelenebilmektedir. Bu yöntemin yer bilimlerinde bir çok uygulamaları bulunmaktadır.

Bunlardan bazıları şu şekildedir:
-buzul yer şekilleri
-fay diklikleri ve tektonik olarak ötelenmiş yer şekilleri
-ana kaya erozyon hızı
-havza bazı erozyon hızı
-volkanik jeomorfoloji
-akarsu yer şekilleri
-alüvyal fanlar
-kıyı şekilleri
-meteor çarpma kraterleri
-mağara çökelleri
-paleoyükseklik analizi
-arkeolojik araştırmalar